Mariakerk en Mariabeeld De Schans

De Mariakerk aan De Schans uit 1873 maakt deel uit van een mooi katholiek ensemble. Rechts van de kerk staat de pastorie en daar weer rechts van het wijkgebouw.

Aan de Schans –de meest noordelijk herdgang van Tilburg- is nog een prachtig ensemble van oorspronkelijk katholieke gebouwen te zien. Nadat in de loop van de 19de eeuw steeds meer mensen in de Heikant kwamen wonen, werd daar een parochie gesticht. De Mariakerk in de Heikant werd toegewijd aan Maria Onbevlekte Ontvangenis. Het is een neogotische kruisbasiliek met hoog middenschip en twee veel lagere zijbeuken. Het gebouw heeft een vieringtoren. De architect was J.C. van den Heuvel, tevens aannemer en steenfabrikant.

Bij de kerk werd ook een pastorie gebouwd ontworpen door architect Hendrik van Tulder. Voorts werd in 1902 een liefdesgesticht begonnen door de Zusters van Liefde. Aanvankelijk was dit in een woonhuis gevestigd, maar in 1907 werd een kloostercomplex gebouwd. Het Leonardusgesticht, bestemd voor zieken en ouderen, werd ontworpen door architect C.F. van Hoof. Dit kloostercomplex werd in 1977 verbouwd tot wijkcentrum. In 1911 verrees aan De Schans een patronaatsgebouw, toegewijd aan Peerke Donders. Het patronaat was een ontwerp van architect Jos. Donders. Dit gebouw heeft neoromaanse elementen. Sinds 1964 wordt de kerk bediend door de Norbertijnen. In 1997 werd een Norbertuskapel geopend. In 2001 werd het gehele ensemble tot rijksmonument verheven.

Ook het Mariabeeld op de Schans behoort tot het rijksmonument. Het beeld van de patrones van de kerk werd vervaardigd in opdracht van de parochianen. Het werd aan pastoor H. van de Veerdonk aangeboden bij zijn veertigjarig priesterjubileum in 1924. Het beeld is vervaardigd door Jan Custers. Het naar de kerk gericht uit kalksteen vervaardigd beeld, stelt een Maria Immaculata voor met de handen gevouwen voor de borst. Maria staat op een halve bol met aan haar voeten een slang die een appel in de bek heeft. Rechts op de bol een maansikkel. Rond het hoofd van Maria een gebeeldhouwde krans van rozen, achter haar hoofd een smeedijzeren nimbus.

Het beeld staat op een samengesteld voetstuk met opschrift 'Geheel schoon zijt gij / Maria en de smet / der erfzonde is niet in U'. Het beeld is rechts op het voetstuk gesigneerd 'J. Custers'. Het staat op een bakstenen kolom met voluutvormige steunberen die aansluiten op een bakstenen ronde rand rondom het monument. De steunberen zijn op de uiteinden voorzien van een geprofileerd kalkstenen blok waarop een uit kalksteen vervaardigde vaas staat. Het kunstwerk heeft cultuurhistorische waarde als uitdrukking van een culturele en geestelijke ontwikkeling.